افزودنی ها

افزودنی های غذایی یکی از موضوعات مهم و مورد توجه است.  محصولات سبزیجات حلال هستند مگر آنکه با افزودنی های حرام آلوده شده یا حاوی مواد سکرآور باشند. در این قسمت به برخی از افزودنی های غذایی که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند نظیر ژلاتین، امولسیفایرها، آنزیم ها، الکل، چربی و پروتئین حیوانی و طعم ها و طعم دهنده ها را مورد بحث قرار می دهیم. چون اکثر محصولات در گروه غذاهای مشکوک قرار می گیرند تولیدکنندگان باید از سیستمی بهره مند گردند تا کارخانه بتواند خود را مورد ارزیابی قرار داده و محصولات خود را به عنوان محصول حلال تایید نماید.

 

ژلاتین

استفاده از ژلاتین در بسیاری از محصولات غذایی متداول است. اگر ژلاتین از حیوانات کشتار شده به روش اسلامی بدست آمده باشد حلال است. اگر از حیواناتی که با روشی غیر حلال کشتار شده باشند بدست آمده باشد حرام است و اگر از حیوانات حرام تهیه شده باشد حرام است.

از نظر سازمان غذا و دارو (FDA) نیازی به درج منشاء ژلاتین در برچسب محصول نیست. وقتی که منشاء ژلاتین مشخص نباشد این ماده ممکن است از منابع حلال یا حرام تهیه شده باشد و لذا مورد شک و تردید قرار می گیرد. مسلمانان از مصرف محصولات غذایی حاوی ژلاتین خودداری می کنند مگر آنکه حلال بودن محصول تایید شده باشد. منابع معمول ژلاتین پوست خوک، پوست گاو، استخوان گاو و در مقیاس کمتر پوست ماهی است. برای تهیه محصولات غذایی حلال، از ژلاتین گاوهای کشتار شده به روش اسلامی و یا از ژلاتین ماهی استفاده می شود.

 

گلیسرین

گلیسرین از دیگر اجزاء تشکیل دهنده مواد غذایی است که بطور وسیع در صنایع غذایی استفاده می شود. مسلمانان از مصرف غذاهای حاوی گلیسرین اجتناب می کنند زیرا ممکن است منشاء حیوانی داشته باشد. اخیراً گلیسرین بدست آمده از روغن نخل و سایر روغن های نباتی برای استفاده در محصولات حلال در دسترس قرار گرفته است.

 

امولسیفایرها

امولسیفایرها نظیر مونوگلیسریدها، دی گلیسریدها، پلی سورباتها، استرهای دی استیل تارتریک مونو و دی گلیسریدها(DATEM) و سایر مواد شیمیایی مشابه از دیگر افزودنی های غذایی هستند که بطور معمول در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند و می تواند از منابع حلال یا حرام تامین شوند.

برخی از شرکت های تولیدکننده مواد غذایی بخصوص در مورد امولسیفایرهای با منشاء گیاهی، اقدام به درج منبع مواد مذکور در برچسب محصولات کرده اند. اگر امولسیفایر با منشاء گیاهی مورد استفاده قرار گیرد، درج آن در برجسب محصول مفید است. امولسیفایرهائی که از منابع گیاهی و یاحیوانات کشتار شده حلال بدست آمده اند حلال می باشند.

 

آنزیم ها

آنزیم ها در بسیاری از فراوریهای مواد غذایی استفاده می شوند. متداولترین موارد استفاده آنها در صنایع پنیرسازی و نشاسته است. تا چند سال پیش، غالب آنزیم های مورد استفاده در صنایع غذایی از منابع حیوانی تامین می شدند، اما در حال حاضر آنزیم های با منشاء میکروبی جایگزین آنها شده اند. محصولاتی نظیر پنیرها، پودرهای آب پنیر، لاکتوز و پروتئین آب پنیر تغلیظ شده، که بوسیله آنزیم های میکروبی تهیه شده باشند مشروط برآنکه سایر شرایط حلال بودن را داشته باشند حلال هستند. محصولاتی که با آنزیم های مخلوط یا آنزیم های با منشاء حیوانی تهیه شده باشند، اگر آنزیم ها از خوک بدست آمده باشند، حرام می باشند، در غیر این صورت در دسته غذاهای مشکوک قرار می گیرند. رنت گاو و دیگر آنزیم هایی که از حیوانات کشتار شده غیر حلال بدست می آیند در بعضی کشورها مجاز شمرده می شوند. با افزایش روزافزون آنزیم های میکروبی، تایید و پذیرش چنین مواردی کاهش خواهد یافت. چون آب پنیر و مشتقات آن منبع مقرون بصرفه ای از نظر پروتئین محسوب می شوند، استفاده ازاین افزودنی های لبنی در انواع محصولات غذایی بسیار متداول است. نظیر سایر موارد، شرط حلال بودن این محصولات حلال بودن افزودنی های لبنی مورد استفاده در آنها است.

 

پروتئین و چربی حیوانی

گوشت و مرغ نه تنها به عنوان غذاهای عمده مصرف می شوند بلکه به عنوان افزودنی های فراوری شده در فرمولاسیون محصولات غذایی غیرگوشتی بی شماری نیز مورد استفاده قرار می گیرند. در صنایع غذایی ایالات متحده و دیگر کشورهای صنعتی جهان هر بخشی از لاشه حیوان بطریقی مورد مصرف دارد. بخش های نامرغوبتر لاشه و محصولات فرعی آن به پودر و افزودنی های غذایی تبدیل شده و به عنوان عوامل طعم دهنده برای سوپ ها، غذاهای حاضری و غیره استفاده می شود. چربی حیوانی خالص سازی شده و به روغن مخصوص شیرینی پزی، امولسیفایرها و دیگر افزودنی های غذایی تبدیل می شود. پر و مو را می توان به اسیدهای امینه تبدیل کرد. این گروه از افزودنیهای غذایی چنانچه از حیوان حلال بدست آمده باشند حلال خواهند بود البته باید از آلودگی متقاطع نیز جلوگیری نمود.

 

طعم ها و طعم دهنده ها

مواد طعم دار و طعم دهنده ها می توانند ساده باشند مثل فلفل و یا مثل طعم کولا یا طعم پاسترامی (گوشت گاو نمک سود شده تند و دودی شده) پیچیده بوده و حاوی چندین جزء تشکیل دهنده باشند. برخی از طعم دهنده های پیچیده ممکن است حاوی بیش از یکصد جزء با منشاء های متفاوت باشند. ممکن است هزاران جزء برای ایجاد یک طعم استفاده شود. این اجزاء ممکن است از میکروارگانیسم ها، گیاهان، مواد معدنی، مواد نفتی، حیوانات و یا مواد سنتتیک تهیه شوند. برای تولید محصولات غذایی حلال، تولیدکنندگان باید از طعم ها، مخلوط های اجزاء مختلف که دارای حق انحصاری هستند ویا از فرمولهای سری مطمئن شوند تا محصول تولید شده حلال و عاری از مواد مشکوک باشد.